หมายเหตุ :
พื้นที่ ๑ หมายถึง จุดที่ให้ลูกจ้างทางานโดยใช้สายตามองเฉพาะจุดในการปฏิบัติงาน
พื้นที่ ๒ หมายถึง บริเวณถัดจากที่ที่ให้ลูกจ้างคนใดคนหนึ่งทางานในรัศมีที่ลูกจ้างเอื้อมมือถึง
พื้นที่ ๓ หมายถึง บริเวณโดยรอบที่ติดพื้นที่ ๒ ที่มีการปฏิบัติงานของลูกจ้างคนใดคนหนึ่ง

การตรวจวัดความเข้มแสงสว่าง
ตามประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์วิธีดาเนินการตรวจวัดและวิเคราะห์สภาวะการทางานเกี่ยวกับระดับความร้อน แสงสว่าง หรือเสียงภายในสถานประกอบกิจการระยะเวลา และประเภทกิจการที่ต้องดำเนินการ ได้กาหนดให้นายจ้างต้องจัดให้มีการตรวจวัดและวิเคราะห์สภาวะการทำงานเกี่ยวกับความร้อน แสงสว่าง หรือเสียงภายในสถานประกอบกิจการใน สภาวะที่เป็นจริงของสภาพการทางาน อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
กรณีที่มีการปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงเครื่องจักร อุปกรณ์ กระบวนการผลิต วิธีการทำงาน หรือการดำเนินการใดๆ ที่อาจมีผลต่อการเปลี่ยน แปลงระดับความร้อน แสงสว่าง หรือการดำเนินการใดๆ ที่อาจมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงระดับความร้อน แสงสว่าง หรือเสียง ให้นายจ้าง ดำเนินการจัดให้มีการตรวจวัดและวิเคราะห์สภาวะการทำงานฯ เพิ่มเติมภายใน 90 วัน นับจากวันที่มีการปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลง

ให้ตรวจวัดความเข้มของแสงสว่างในสถานประกอบกิจการทุกประเภทกิจการ โดยให้ตรวจวัด "บริเวณพื้นที่ทั่วไป" บริเวณพื้นที่ใช้ประโยชน์ ในกระบวน การผลิตที่ลูกจ้างทำงาน และบริเวณที่ลูกจ้างต้องทำงานโดยใช้สายตามองเฉพาะจุดหรือต้องใช้สายตาอยู่กับที่ในการทำงาน ในสภาพการทำงานปกติและในช่วงเวลาที่มีแสงสว่างตามธรรมชาติน้อยที่สุด การตรวจวัดความเข้มแสงสว่างภายในอาคาร วิธีการตรวจวัด โดยทั่วไปมี 2 วิธี คือ วัดที่จุดทำงาน และวัดแบบค่าเฉลี่ยของพื้นที่ทั่วไป

1. การวัดแบบจุด (Spot Measurement )
เป็นการตรวจวัดความเข้มแสงสว่างบริเวณที่ลูกจ้างต้องทำงานโดยใช้สายตาเฉพาะจุดหรือต้องใช้สายตาอยุ่กับที่ในการทำงาน ตรวจวัดในจุด ที่สายตากระทบชิ้นงานหรือจุดที่ทำงานของคนงาน (Point of Work) โดยวางเครื่องวัดแสงในแนวระนาบเดียวกับชิ้นงาน หรือพื้นผิวที่สายตา ตกกระทบ แล้วอ่านค่าค่าที่อ่านได้นำไปเปรียบเทียบกับมาตรฐานตามกฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานในการบริหารและจัดการด้าน ความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน เกี่ยวกับ ความร้อน แสงสว่าง และเสียงพ.ศ. 2549 หมวด 2 แสงสว่าง ข้อ 5 (3), (4), (5)
2. การวัดแสงเฉลี่ยแบบพื้นที่ทั่วไป (Area Measurement)
เป็นการตรวจวัดความเข้มแสงสว่างในบริเวณพื้นที่ทั่วไปภายในสถานประกอบกิจการ เช่นทางเดิน และบริเวณพื้นที่ใช้ประโยชน์ในกระบวน การผลิตที่ลูกจ้างทางานการตรวจวัดแบบนี้สามารถทำได้สองวิธี คือ
1. แบ่งพื้นที่ทั้งหมดออกเป็น 2 x 2 ตารางเมตร โดยถือเซลรับแสงในแนวระนาบสูงจากพื้น 30 นิ้ว (75 เซนติเมตร) แล้วอ่านค่า (ในขณะที่วัดนั้นต้องมิให้เงาของผู้วัดบังแสงสว่าง) นำค่าที่วัดได้มาหาค่าเฉลี่ย
2. หากการติดหลอดไฟฟ้ามีลักษณะที่แน่นอนซ้ำๆ กัน สามารถวัดแสงในจุดที่เป็นตัวแทนของพื้นที่ที่มีแสงตกกระทบในลักษณะเดียวกัน ตามวิธีการวัดแสงและการคำนวณค่าเฉลี่ย ของ IES Lighting Handbook 1981 (Reference Volume) ] หรือเทียบเท่า

ความส่องสว่างและความสว่าง
1.1.1 ความส่องสว่าง (อิลูมิแนนซ์) หมายถึงปริมาณแสงที่กระทบลงบนวัตถุต่อพื้นที่ มีหน่วยเป็น ลูเมนต่อตารางเมตร หรือ ลักซ์ (ถ้าหน่วยเป็น ลูเมนต่อตารางฟุต ความส่องสว่างก็เป็น ฟุตแคนเดิล)
 
1.1.2 ความสว่าง (ลูมิแนนซ์) หมายถึงปริมาณแสงที่สะท้อนออกมาจากวัตถุต่อพื้นที่ มีหน่วยเป็น แคนเดลาต่อตารางเมตร ปริมาณแสงที่เท่ากันเมื่อตกกระทบลงมาบนวัตถุที่มีสีต่างกันจะมีปริมาณแสงสะท้อนกลับต่างกัน นั่นคือ ลูมิแนนซ์ ต่างกัน สาเหตุที่ต่างกันก็เนื่องมาจากสัมประสิทธิ์การสะท้อนแสงของวัสดุต่างกัน
ตารางที่ 1 แสดงการเปรียบค่าความสว่างในอาคารตามมาตรฐาน CIE ,IES หน่วยเป็น ลักซ์
 
| พื้นที่ต่างๆ | CIE | IES | 
| ห้องประชุม | 300-500-750 | 200-300-500 | 
| ห้องเขียนแบบ | 500-750-1000 | 500-750-1000 | 
| ห้องทำงานทั่วไป | 300-500-750 | 200-300-500 | 
| ห้องคอมพิวเตอร์ | 300-500-750 | 200-300-500 | 
| ห้องสมุด | 300-500-750 | 200-300-500 | 
| ร้านค้าในอาคารพานิช | 500-750 | 500-750-1000 | 
| เคาน์เตอร์ | 200-300-500 | 200-300-500 | 
| ห้องเก็บของ | 100-150-200 | 100-150-200 | 
| ห้องลอบบี้หรือบริเวณต้อนรับ | 100-150-200 | 100-150-200 | 
| ห้องน้า | 100-150-200 | 100-150-200 | 
| ทางเดิน | 50-100-150 | 100-150-200 | 
| บันได | 100-150-200 | 100-150-200 | 
| ลิฟท์ | 100-150-200 | 100-150-200 | 
 
ตารางที่ 2 แสดงการเปรียบค่าความสว่างในโรงงานตามมาตรฐาน CIE ,IES
 
| พื้นที่ต่างๆ | CIE | IES | 
| งานทั่วไป/Ex. warehouse / งานประกอบทั่วไป | 150-200-300 | 200-300-500 | 
| งานหยาบ / Ex..งานประกอบชิ้นส่วน ทั่วๆไป | 200-300-500 | 500-750-1000 | 
| งานละเอียดปานกลาง / Ex.งานประกอบชิ้นส่วนขนาดเล็ก | 300-500-750 | 1000-1500-2000 | 
| งานละเอียด / Ex.งานประกอบ ชิ้นส่วนขนาดเล็กมาก | 500-750-1000 | 2000-3000-5000 | 
| งานละเอียดมาก/Ex.งานประกอบชิ้นส่วนขนาดพิเศษ | 1000-1500-2000 | 5000-7500-10000 | 
 

สนใจปรึกษาและใช้บริการคำนวนแสงฟรี โปรดติดต่อ
บริษัท ธนโรจน์ ไลท์ติ้ง แอนด์ อีควิปเมนท์ จำกัด
THANAROJ LIGHTING & EQUIPMENT COMPANY LIMITED
785 ถนนพระราม 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรุงเทพมหานคร 10120 
TEl : 02-295 0894-5, 089-174 1417, 084-264 2969 
Id Line : audy_petashop
